九针 (Jiǔ Zhēn) |
形制 (Xíngzhì) |
尺寸 (Chǐcùn) |
取法 (Qǔfǎ) |
功用 (Gōngyòng) |
主治 (Zhǔzhì) |
镵针 (Chán Zhēn) |
头大末锐 (Tóu dà mò ruì) |
长1寸6分 (Cháng 1 cùn 6 fēn) |
取法于巾针,去末寸半,卒锐之 (Qǔfǎ yú jīnzhēn, qù mò cùn bàn, zú ruì zhī) |
去泻阳气 (Qù xiè yángqì) |
主热在头身 (Zhǔ rè zài tóushēn) |
员针 (Yuán Zhēn) |
针如卵形 (Zhēn rú luǎn xíng) |
长1寸6分 (Cháng 1 cùn 6 fēn) |
取法于絮针,筩其身而卵其锋 (Qǔfǎ yú xùzhēn, sǒng qí shēn ér luǎn qí fēng) |
揩摩分间,不得伤肌肉者,以泻分气 (Kāimó fēnjiān, bùdé shāng jīròu zhě, yǐ xiè fēnqì) |
主治分间气 (Zhǔzhì fēnjiān qì) |
鍉针 (Lěi Zhēn) |
锋如黍粟之锐 (Fēng rú shǔsù zhī ruì) |
长3寸半 (Cháng 3 cùn bàn) |
取法于黍粟之锐 (Qǔfǎ yú shǔsù zhī ruì) |
主按脉,勿陷以致其气 (Zhǔ àn mài, wù xiàn yǐ zhì qí qì) |
主按脉取气,令邪出 (Zhǔ àn mài qǔ qì, lìng xié chū) |
锋针 (Fēng Zhēn) |
刃三隅 (Rèn sān yú) |
长1寸6分 (Cháng 1 cùn 6 fēn) |
取法于絮针,筩其身,锋其末 (Qǔfǎ yú xùzhēn, sǒng qí shēn, fēng qí mò) |
以发痼疾 (Yǐ fā gùjí) |
主痈热出血 (Zhǔ yōng rè chūxuè) |
铍针 (Pí Zhēn) |
末如剑锋 (Mò rú jiàn fēng) |
广2分半,长4寸 (Guǎng 2 fēn bàn, cháng 4 cùn) |
取法于剑锋 (Qǔfǎ yú jiàn fēng) |
以取大脓 (Yǐ qǔ dà nóng) |
主大痈脓、两热争者也 (Zhǔ dà yōng nóng, liǎng rè zhēng zhě yě) |
员利针 (Yuán Lì Zhēn) |
尖如氂,且员且锐,中身微大 (Jiān rú máo, qiě yuán qiě ruì, zhōng shēn wēi dà) |
长1寸6分 (Cháng 1 cùn 6 fēn) |
取法于氂针,微大其末,反小其身,令可深内也 (Qǔfǎ yú máo zhēn, wēi dà qí mò, fǎn xiǎo qí shēn, lìng kě shēn nèi yě) |
以取暴气 (Yǐ qǔ bào qì) |
主取痈痹者也 (Zhǔ qǔ yōng bì zhě yě) |
毫针 (Háo Zhēn) |
尖如蚊虻喙 (Jiān rú wén zhēng huì) |
长3寸6分(九针论作1寸6分) (Cháng 3 cùn 6 fēn (Jiǔ zhēn lùn zuò 1 cùn 6 fēn)) |
取法于毫毛 (Qǔfǎ yú háo máo) |
静以徐往,微以久留之而养,以取痛痹 (Jìng yǐ xú wǎng, wēi yǐ jiǔ liú zhī ér yǎng, yǐ qǔ tòng bì) |
主寒热、痛痹在络者也 (Zhǔ hán rè, tòng bì zài luò zhě yě) |
长针 (Cháng Zhēn) |
锋利身薄 (Fēnglì shēn bó) |
长7寸 (Cháng 7 cùn) |
取法于綦针 (Qǔfǎ yú qí zhēn) |
可以取远痹 (Kěyǐ qǔ yuǎn bì) |
主取深邪远痹者也 (Zhǔ qǔ shēn xié yuǎn bì zhě yě) |
大针 (Dà Zhēn) |
尖如梃,其锋微员 (Jiān rú tǐng, qí fēng wēi yuán) |
长4寸 (Cháng 4 cùn) |
取法于锋针,其锋微员 (Qǔfǎ yú fēng zhēn, qí fēng wēi yuán) |
以泻机关之水也 (Yǐ xiè jī guān zhī shuǐ yě) |
主取大气不出关节者也 (Zhǔ qǔ dà qì bù chū guānjié zhě yě) |
取法命名 (Qǔfǎ mìngmíng)
《灵枢•九针论》 (Língshū • Jiǔ Zhēn Lùn):
“一曰鑱针取法于巾针 (Yī yuē chán zhēn qǔfǎ yú jīnzhēn)”,“二曰员针取法于絮针 (Èr yuē yuán zhēn qǔfǎ yú xùzhēn)”,“三曰鍉针取法于黍粟之锐 (Sān yuē lěi zhēn qǔfǎ yú shǔsù zhī ruì)”,“四曰锋针取法于絮针 (Sì yuē fēng zhēn qǔfǎ yú xùzhēn)”,“五曰铍针取法于剑锋 (Wǔ yuē pí zhēn qǔfǎ yú jiàn fēng)”,“六曰员利针取法于氂针 (Liù yuē yuán lì zhēn qǔfǎ yú máo zhēn)”,“七曰毫针取法于毫毛 (Qī yuē háo zhēn qǔfǎ yú háo máo)”,“八曰长针取法于綦针 (Bā yuē cháng zhēn qǔfǎ yú qí zhēn)”,“九曰大针取法于锋针 (Jiǔ yuē dà zhēn qǔfǎ yú fēng zhēn)”。《灵枢》九针取法大致分为两类,一类是针具,分别是巾针、絮针、氂针、綦针、锋针;另一类是非针具,为黍粟之锐、剑锋和毫毛。针名可以分为两类,一类是直接表述针具外形的命名,能够见字知形的,如员针、员利针、毫针、长针、大针。另一类则难以直观地从名字上去判断针具的外形特征,如镵针、锋针、鍉针、铍针。
形制立意 (Xíngzhì lìyì)
关于“九针焉生,何因而有名?”岐伯曰:“九针者,天地之大数也,始于一而终于九 (Jiǔ zhēn zhě, tiāndì zhī dà shù yě, shǐ yú yī ér zhōng yú jiǔ)”。故曰:一以法天,二以法地,三以法人,四以法时,五以法音,六以法律,七以法星,八以法风,九以法野 (Yī yǐ fǎ tiān, èr yǐ fǎ dì, sān yǐ fǎ rén, sì yǐ fǎ shí, wǔ yǐ fǎ yīn, liù yǐ fǎ lǜ, qī yǐ fǎ xīng, bā yǐ fǎ fēng, jiǔ yǐ fǎ yě)”。
《素问·针解》 (Sùwèn · Zhēn Jiě)亦有大致论述,如:“帝曰:余闻九针,上应天地四时阴阳,愿闻其方,令可传于后世,以为常也 (Dì yuē: Yú wén jiǔ zhēn, shàng yìng tiāndì sì shí yīnyáng, yuàn wén qí fāng, lìng kě chuán yú hòushì, yǐ wéi cháng yě)”。岐伯曰:夫一天、二地、三人、四时、五音、六律、七星、八风、九野,身形亦应之,针各有所宜,故曰九针 (Qíbó yuē: Fū yī tiān, èr dì, sān rén, sì shí, wǔ yīn, liù lǜ, qī xīng, bā fēng, jiǔ yě, shēn xíng yì yìng zhī, zhēn gè yǒu suǒ yí, gù yuē jiǔ zhēn)”。
形制结构 (Xíngzhì jiégòu)
《灵枢•九针十二原》和《灵枢•九针论》对九针的具体形制结构略有论述。《灵枢•九针十二原》曰:“九针之名,各不同形 (Jiǔ zhēn zhī míng, gè bùtóng xíng)”;《灵枢•官针》曰:“九针之宜,各有所为,长、短、大、小,各有所施也 (Jiǔ zhēn zhī yí, gè yǒu suǒ wéi, cháng, duǎn, dà, xiǎo, gè yǒu suǒ shī yě)”。
《灵枢》对九针的形制描述分为长度、针身和针末三个部分,所谓“针形毕矣,此九针大小长短法也 (Zhēn xíng bì yǐ, cǐ jiǔ zhēn dàxiǎo chángduǎn fǎ yě)”。
从长度来看,九针的长度可以分为短中长三类,其中短制一寸六分,镵针、员针、锋针、员利针、毫针都取短制,且镵针更以“寸半锐末”表示用刺之浅;
中制变化在三寸五至四寸,如鍉针三寸半,铍针、大针四寸,毫针亦可取三寸六分;长制为七寸,乃长针所取。
《灵枢·九针十二原》 (Língshū · Jiǔ Zhēn Shí’èr Yuán):
九针之名,各不同形。一曰镵针,长一寸六分;二曰员针,长一寸六分;三曰鍉针,长三寸半;四曰锋针,长一寸六分;五曰铍针,长四寸,广二分半;六曰员利针,长一寸六分;七曰毫针,长三寸六分;八曰长针,长七寸;九曰大针,长四寸。
镵针者,头大末锐,去泻阳气 (Chán zhēn zhě, tóu dà mò ruì, qù xiè yángqì)。
员针者,针如卵形,揩摩分间,不得伤肌肉者,以泻分气 (Yuán zhēn zhě, zhēn rú luǎn xíng, kāimó fēnjiān, bùdé shāng jīròu zhě, yǐ xiè fēnqì)。
鍉针者,锋如黍粟之锐,主按脉,勿陷以致其气 (Lěi zhēn zhě, fēng rú shǔsù zhī ruì, zhǔ àn mài, wù xiàn yǐ zhì qí qì)。
锋针者,刃三隅,以发痼疾 (Fēng zhēn zhě, rèn sān yú, yǐ fā gùjí)。
铍针者,末如剑锋,以取大脓 (Pí zhēn zhě, mò rú jiàn fēng, yǐ qǔ dà nóng)。
员利针者,大(别本作尖)如釐(别本作氂),且员且锐,中身微大,以取暴气 (Yuán lì zhēn zhě, dà (bié běn zuò jiān) rú xī (bié běn zuò máo), qiě yuán qiě ruì, zhōng shēn wēi dà, yǐ qǔ bào qì);
毫针者,尖如蚊虻喙,静以徐往,微以久留之而养,以取痛痹 (Háo zhēn zhě, jiān rú wén zhēng huì, jìng yǐ xú wǎng, wēi yǐ jiǔ liú zhī ér yǎng, yǐ qǔ tòng bì);
长针者,锋利身薄,可以取远痹 (Cháng zhēn zhě, fēnglì shēn bó, kěyǐ qǔ yuǎn bì);
大针者,尖如梃,其锋微员,以泻机关之水也 (Dà zhēn zhě, jiān rú tǐng, qí fēng wēi yuán, yǐ xiè jī guān zhī shuǐ yě)。九针毕矣。
《灵枢·九针论》 (Língshū · Jiǔ Zhēn Lùn):
一曰镵针者,取法于巾针,去末寸半,卒锐之,长一寸六分,主热在头身也 (Yī yuē chán zhēn zhě, qǔfǎ yú jīnzhēn, qù mò cùn bàn, zú ruì zhī, cháng yī cùn liù fēn, zhǔ rè zài tóushēn yě)。
二曰员针,取法于絮针,筩其身而卵其锋,长一寸六分,主治分间气 (Èr yuē yuán zhēn, qǔfǎ yú xùzhēn, sǒng qí shēn ér luǎn qí fēng, cháng yī cùn liù fēn, zhǔzhì fēn jiān qì)。
三曰鍉针,取法于黍粟之锐,长三寸半,主按脉取气,令邪出 (Sān yuē lěi zhēn, qǔfǎ yú shǔsù zhī ruì, cháng sān cùn bàn, zhǔ àn mài qǔ qì, lìng xié chū)。
四曰锋针,取法于絮针,筩其身,锋其末,长一寸六分,主痈热出血 (Sì yuē fēng zhēn, qǔfǎ yú xùzhēn, sǒng qí shēn, fēng qí mò, cháng yī cùn liù fēn, zhǔ yōng rè chūxuè)。
五曰铍针,取法于剑锋,广二分半,长四寸,主大痈脓、两热争者也 (Wǔ yuē pí zhēn, qǔfǎ yú jiàn fēng, guǎng èr fēn bàn, cháng sì cùn, zhǔ dà yōng nóng, liǎng rè zhēng zhě yě)。
六曰员利针,取法于氂针,微大其末,反小其身,令可深内也,长一寸六分,主取痈痹者也 (Liù yuē yuán lì zhēn, qǔfǎ yú máo zhēn, wēi dà qí mò, fǎn xiǎo qí shēn, lìng kě shēn nèi yě, cháng yī cùn liù fēn, zhǔ qǔ yōng bì zhě yě)。
七曰毫针,取法于毫毛,长一寸六分,主寒热、痛痹在络者也 (Qī yuē háo zhēn, qǔfǎ yú háo máo, cháng yī cùn liù fēn, zhǔ hán rè, tòng bì zài luò zhě yě)。
八曰长针,取法于綦针,长七寸,主取深邪远痹者也 (Bā yuē cháng zhēn, qǔfǎ yú qí zhēn, cháng qī cùn, zhǔ qǔ shēn xié yuǎn bì zhě yě)。
九曰大针,取法于锋针,其锋微员,长四寸,主取大气不出关节者也 (Jiǔ yuē dà zhēn, qǔfǎ yú fēng zhēn, qí fēng wēi yuán, cháng sì cùn, zhǔ qǔ dà qì bù chū guānjié zhě yě)。
针形毕矣,此九针大小、长短(之)法也 (Zhēn xíng bì yǐ, cǐ jiǔ zhēn dàxiǎo, chángduǎn (zhī) fǎ yě)。
针身和针末是《灵枢》论述九针形制的重点 (Zhēn shēn hé zhēn mò shì《Língshū》lùnshù jiǔ zhēn xíngzhì de zhòngdiǎn)
《灵枢•九针十二原》和《灵枢•九针论》的条文中,九针与人体结构以及相关疾病有明确地对应关系镵针对应肺和皮,主热在头身;员针对应分肉,治分间气;鍉针对应血脉,主按脉致气;锋针对应经络瘤病,又主痈热出血;铍针主大痈脓;员利针对应经络暴痹;毫针对应七窍,主经络之痛痹;长针对应股肱八节,主取深邪远痹;大针对应节解皮肤之间,主取大气不出关节 (Jiǔ zhēn yǔ réntǐ jiégòu yǐjí xiāngguān jíbìng yǒu míngquè de duìyìng guānxì, chán zhēn duìyìng fèi hé pí, zhǔ rè zài tóushēn; yuán zhēn duìyìng fēn ròu, zhì fēnjiān qì; lěi zhēn duìyìng xuè mài, zhǔ àn mài zhì qì; fēng zhēn duìyìng jīngluò liú bìng, yòu zhǔ yōng rè chūxuè; pí zhēn zhǔ dà yōng nóng; yuán lì duìyìng jīngluò bào bì; háo duìyìng qī qiào, zhǔ jīngluò zhī tòng bì; cháng duìyìng gǔ gōng bā jié, zhǔ qǔ shēn xié yuǎn bì; dà duìyìng jié jiě pífū zhī jiān, zhǔ qǔ dà qì bù chū guānjié)。
关于九针用治的论述多集中在《灵枢•九针十二原》《灵枢•九针论》,归纳为:镵针去泻阳气,主热在头身;员针揩摩分间,主治分间气;鍉针按脉致气,以令邪出;锋针发痼疾,主痈热出血;铍针,主大痈脓,两热相争;员利针取暴气,主取痈痹;毫针主寒热痛痹在络;长针主取深邪远痹者;大针泻机关之水,主取大气不出关节 (Jiǔ zhēn yòng zhì de lùnshù duō jízhōng zài《Língshū•Jiǔ Zhēn Shí’èr Yuán》《Língshū•Jiǔ Zhēn Lùn》, guī nà wéi: chán zhēn qù xiè yángqì, zhǔ rè zài tóushēn; yuán zhēn kāimó fēnjiān, zhǔzhì fēnjiān qì; lěi zhēn àn mài zhì qì, yǐ lìng xié chū; fēng zhēn fā gùjí, zhǔ yōng rè chūxuè; pí zhēn, zhǔ dà yōng nóng, liǎng rè xiāng zhēng; yuán lì zhēn qǔ bào qì, zhǔ qǔ yōng bì; háo zhēn zhǔ hán rè tòng bì zài luò; cháng zhēn zhǔ qǔ shēn xié yuǎn bì zhě; dà zhēn xiè jī guān zhī shuǐ, zhǔ qǔ dà qì bù chū guānjié)。另外《灵枢•官针》《灵枢•刺节真邪》,亦有零散论述 (Lìngshū•Guān Zhēn, Lìngshū•Cì Jié Zhēn Xié, yì yǒu língsǎn lùnshù):《灵枢•官针》:病在皮肤无常处者取镵针;病在分肉间取员针;病在经络痼痹者取锋针;病在脉,气少当补者,取鍉针于井荥分俞;病为大脓者取铍针;病痹气暴发者取员利针;病痹气痛而不去者取毫针;病在中者取长针;病水肿不能通关节者取以大针;病在五脏固居者,取锋针以四时泻于井荥分俞 (Lìngshū•Guān Zhēn: bìng zài pífū wú cháng chù zhě qǔ chán zhēn; bìng zài fēn ròu jiān qǔ yuán zhēn; bìng zài jīngluò gù bì zhě qǔ fēng zhēn; bìng zài mài, qì shǎo dāng bǔ zhě, qǔ lěi zhēn yú jǐng xíng fēn yú; bìng wéi dà nóng zhě qǔ pí zhēn; bìng bì qì bào fā zhě qǔ yuán lì zhēn; bìng bì qì tòng ér bù qù zhě qǔ háo zhēn; bìng zài zhōng zhě qǔ cháng zhēn; bìng shuǐ zhǒng bù néng tōng guānjié zhě qǔ yǐ dà zhēn; bìng zài wǔzàng gù jū zhě, qǔ fēng zhēn yǐ sì shí xiè yú jǐng xíng fēn yú)。《灵枢•刺节真邪》曰:“刺痈者用铍针;刺大者用锋针;刺小者用员利针;刺热者用镵针;刺寒者用毫针也 (Lìngshū•Cì Jié Zhēn Xié: cì yōng zhě yòng pí zhēn; cì dà zhě yòng fēng zhēn; cì xiǎo zhě yòng yuán lì zhēn; cì rè zhě yòng chán zhēn; cì hán zhě yòng háo zhēn yě)”。
《灵枢·九针十二原》 (Língshū · Jiǔ Zhēn Shí’èr Yuán)
九针之名,各不同形。一曰镵针,长一寸6分;二曰员针,长一寸6分;三曰鍉针,长三寸半;四曰锋针,长一寸6分;五曰铍针,长四寸,广二分半;六曰员利针,长一寸6分;七曰毫针,长三寸6分;八曰长针,长七寸;九曰大针,长四寸。
镵针者,头大末锐,去泻阳气 (Chán zhēn zhě, tóu dà mò ruì, qù xiè yángqì)。
员针者,针如卵形,揩摩分间,不得伤肌肉者,以泻分气 (Yuán zhēn zhě, zhēn rú luǎn xíng, kāimó fēnjiān, bùdé shāng jīròu zhě, yǐ xiè fēnqì)。
鍉针者,锋如黍粟之锐,主按脉,勿陷以致其气 (Lěi zhēn zhě, fēng rú shǔsù zhī ruì, zhǔ àn mài, wù xiàn yǐ zhì qí qì)。
锋针者,刃三隅,以发痼疾 (Fēng zhēn zhě, rèn sān yú, yǐ fā gùjí)。
铍针者,末如剑锋,以取大脓 (Pí zhēn zhě, mò rú jiàn fēng, yǐ qǔ dà nóng)。
员利针者,大(别本作尖)如釐(别本作氂),且员且锐,中身微大,以取暴气 (Yuán lì zhēn zhě, dà (bié běn zuò jiān) rú xī (bié běn zuò máo), qiě yuán qiě ruì, zhōng shēn wēi dà, yǐ qǔ bào qì);
毫针者,尖如蚊虻喙,静以徐往,微以久留之而养,以取痛痹 (Háo zhēn zhě, jiān rú wén zhēng huì, jìng yǐ xú wǎng, wēi yǐ jiǔ liú zhī ér yǎng, yǐ qǔ tòng bì);
长针者,锋利身薄,可以取远痹 (Cháng zhēn zhě, fēnglì shēn bó, kěyǐ qǔ yuǎn bì);
大针者,尖如梃,其锋微员,以泻机关之水也 (Dà zhēn zhě, jiān rú tǐng, qí fēng wēi yuán, yǐ xiè jī guān zhī shuǐ yě)。九针毕矣。
《灵枢·九针论》 (Língshū · Jiǔ Zhēn Lùn)
一曰镵针者,取法于巾针,去末寸半,卒锐之,长一寸6分,主热在头身也 (Yī yuē chán zhēn zhě, qǔfǎ yú jīnzhēn, qù mò cùn bàn, zú ruì zhī, cháng yī cùn liù fēn, zhǔ rè zài tóushēn yě)。
二曰员针,取法于絮针,筩其身而卵其锋,长一寸6分,主治分间气 (Èr yuē yuán zhēn, qǔfǎ yú xùzhēn, sǒng qí shēn ér luǎn qí fēng, cháng yī cùn liù fēn, zhǔzhì fēn jiān qì)。
三曰鍉针,取法于黍粟之锐,长三寸半,主按脉取气,令邪出 (Sān yuē lěi zhēn, qǔfǎ yú shǔsù zhī ruì, cháng sān cùn bàn, zhǔ àn mài qǔ qì, lìng xié chū)。
四曰锋针,取法于絮针,筩其身,锋其末,长一寸6分,主痈热出血 (Sì yuē fēng zhēn, qǔfǎ yú xùzhēn, sǒng qí shēn, fēng qí mò, cháng yī cùn liù fēn, zhǔ yōng rè chūxuè)。
五曰铍针,取法于剑锋,广二分半,长四寸,主大痈脓、两热争者也 (Wǔ yuē pí zhēn, qǔfǎ yú jiàn fēng, guǎng èr fēn bàn, cháng sì cùn, zhǔ dà yōng nóng, liǎng rè zhēng zhě yě)。
六曰员利针,取法于氂针,微大其末,反小其身,令可深内也,长一寸6分,主取痈痹者也 (Liù yuē yuán lì zhēn, qǔfǎ yú máo zhēn, wēi dà qí mò, fǎn xiǎo qí shēn, lìng kě shēn nèi yě, cháng yī cùn liù fēn, zhǔ qǔ yōng bì zhě yě)。
七曰毫针,取法于毫毛,长一寸6分,主寒热、痛痹在络者也 (Qī yuē háo zhēn, qǔfǎ yú háo máo, cháng yī cùn liù fēn, zhǔ hán rè, tòng bì zài luò zhě yě)。
八曰长针,取法于綦针,长七寸,主取深邪远痹者也 (Bā yuē cháng zhēn, qǔfǎ yú qí zhēn, cháng qī cùn, zhǔ qǔ shēn xié yuǎn bì zhě yě)。
九曰大针,取法于锋针,其锋微员,长四寸,主取大气不出关节者也 (Jiǔ yuē dà zhēn, qǔfǎ yú fēng zhēn, qí fēng wēi yuán, cháng sì cùn, zhǔ qǔ dà qì bù chū guānjié zhě yě)。
九针者,天地之大数也,始于一而终于九 (Jiǔ zhēn zhě, tiāndì zhī dà shù yě, shǐ yú yī ér zhōng yú jiǔ)。
故曰:一以法天,二以法地,三以法人,四以法时,五以法音,六以法律,七以法星,八以法风,九以法野 (Gù yuē: yī yǐ fǎ tiān, èr yǐ fǎ dì, sān yǐ fǎ rén, sì yǐ fǎ shí, wǔ yǐ fǎ yīn, liù yǐ fǎ lǜ, qī yǐ fǎ xīng, bā yǐ fǎ fēng, jiǔ yǐ fǎ yě)。
一者天也,天者阳也,五脏之应天者肺 (Yī zhě tiān yě, tiān zhě yáng yě, wǔzàng zhī yìng tiān zhě fèi)。肺者五脏六腑之盖也 (Fèi zhě wǔzàng liùfǔ zhī gài yě)。皮者肺之合也,人之阳也 (Pí zhě fèi zhī hé yě, rén zhī yáng yě)。故为之治针,必以大其头而锐其末,令无得深入而阳气出 (Gù wèi zhī zhì zhēn, bì yǐ dà qí tóu ér ruì qí mò, lìng wú dé shēnrù ér yángqì chū)。
二者地也,人之所以应土者肉 (Èr zhě dì yě, rén zhī suǒyǐ yìng tǔ zhě ròu)。故为之治针,必筩其身而员其末,令无得伤肉分,伤则气得竭 (Gù wèi zhī zhì zhēn, bì sǒng qí shēn ér yuán qí mò, lìng wú dé shāng ròu fēn, shāng zé qì dé jié)。
三者人也,人之所以成生者,血脉也 (Sān zhě rén yě, rén zhī suǒyǐ chéng shēng zhě, xuè mài yě)。故为之治针,必大其身而员其末,令可以按脉勿陷,以致其气,令邪气独出 (Gù wèi zhī zhì zhēn, bì dà qí shēn ér yuán qí mò, lìng kěyǐ àn mài wù xiàn, yǐ zhì qí qì, lìng xiéqì dú chū)。
四者时也,时者四时八风之客于经络之中,为痼病者也 (Sì zhě shí yě, shí zhě sì shí bā fēng zhī kè yú jīngluò zhī zhōng, wèi gù bìng zhě yě)。故为之治针,必筩其身而锋其末,令可以泻热出血,而痼病竭 (Gù wèi zhī zhì zhēn, bì sǒng qí shēn ér fēng qí mò, lìng kěyǐ xiè rè chūxuè, ér gù bìng jié)。
五者音也,音者冬夏之分,分于子午,阴与阳别,寒与热争,两气相搏,合为痈脓者也 (Wǔ zhě yīn yě, yīn zhě dōng xià zhī fēn, fēn yú zǐ wǔ, yīn yǔ yáng bié, hán yǔ rè zhēng, liǎng qì xiāng bó, hé wéi yōng nóng zhě yě)。故为之治针,必令其末如剑锋,可以取大脓 (Gù wèi zhī zhì zhēn, bì lìng qí mò rú jiàn fēng, kěyǐ qǔ dà nóng)。
六者律也,律者调阴阳四时而合十二经脉,虚邪客于经络而为暴痹者也 (Liù zhě lǜ yě, lǜ zhě tiáo yīn yáng sì shí ér hé shí’èr jīng mài, xū xié kè yú jīngluò ér wéi bào bì zhě yě)。故为之治针,必令尖如牦,且员且锐,中身微大,以取暴气 (Gù wèi zhī zhì zhēn, bì lìng jiān rú máo, qiě yuán qiě ruì, zhōng shēn wēi dà, yǐ qǔ bào qì)。
七者星也,星者人之七窍,邪之所客于经而为痛痹,舍于经络者也 (Qī zhě xīng yě, xīng zhě rén zhī qī qiào, xié zhī suǒ kè yú jīng ér wéi tòng bì, shè yú jīngluò zhě yě)。故为之治针,令尖如蚊虻喙,静以徐往,微以久留,正气因之,真邪俱往,出针而养者也 (Gù wèi zhī zhì zhēn, lìng jiān rú wén zhēng huì, jìng yǐ xú wǎng, wēi yǐ jiǔ liú, zhèng qì yīn zhī, zhēn xié jù wǎng, chū zhēn ér yǎng zhě yě)。
八者风也,风者人之股肱八节也,八正之虚风,八风伤人,内舍于骨解腰脊节腠理之间,为深痹也 (Bā zhě fēng yě, fēng zhě rén zhī gǔ gōng bā jié yě, bā zhèng zhī xū fēng, bā fēng shāng rén, nèi shè yú gǔ jiě yāo jǐ jié cāo lǐ zhī jiān, wèi shēn bì yě)。故为之治针,必长其身,锋其末,可以取深邪远痹 (Gù wèi zhī zhì zhēn, bì cháng qí shēn, fēng qí mò, kěyǐ qǔ shēn xié yuǎn bì)。
九者野也,野者人之节解皮肤之间也,淫邪流溢于身,如风水之状,而溜不能过于机关大节者也 (Jiǔ zhě yě, yě zhě rén zhī jié jiě pífū zhī jiān yě, yín xié liú yì yú shēn, rú fēng shuǐ zhī zhuàng, ér liū bù néng guò yú jī guān dà jié zhě yě)。故为之治针,令尖如挺,其锋微员,以取大气之不能过于关节者也 (Gù wèi zhī zhì zhēn, lìng jiān rú tǐng, qí fēng wēi yuán, yǐ qǔ dà qì zhī bù néng guò yú guānjié zhě yě)。
图自网,来源见水印。